Katolicy i kwestia Jerozolimska
Komunikat n. 37/24 z 16 kwietnia 2024, Święta Bernadetta
Katolicy i kwestia Jerozolimska
Pius XII z głębokim zaniepokojeniem śledził losy Jerozolimy i wszystkich miejsc świętych po narodzinach państwa izraelskiego i napisał w tej sprawie dwie encykliki, w których wzywał do nadania Świętemu Miastu szczególnego statusu międzynarodowego. Z biegiem czasu nawet najbardziej konserwatywni katolicy sprzymierzyli się ze stanowiskiem syjonistów i zrezygnowali z realizowania żądań Stolicy Apostolskiej. Niedawny artykuł, na który zwracamy uwagę, jest autorstwa dr Carli Benelli, ekspertki w dziedzinie archeologii i historii sztuki Palestyny, odpowiedzialnej za projekty kulturalne Stowarzyszenia Pro Terra Sancta.
Kwestia Jerozolimska
Sytuacja polityczna we Wschodniej Jerozolimie jest wyjątkowa w porównaniu z innymi terytoriami palestyńskimi okupowanymi przez Izrael w 1967 roku. Po okupacji, władze izraelskie jednostronnie ją zaanektowały, ogłaszając całą Jerozolimę „wieczną i zjednoczoną stolicą” i stopniowo zmieniając jej strukturę polityczną i demograficzną.
Około 40 procent populacji Jerozolimy, szacowanej na 970 000, to Palestyńczycy. Mają oni głównie status „stałych mieszkańców”, a nie obywateli. Żyją we wschodniej części miasta w niepewnych warunkach, 76% poniżej progu ubóstwa. Niektórym grozi cofnięcie pozwolenia na pobyt i wyburzenie domów. Od 1967 r. ponad 14 600 Palestyńczykom cofnięto pozwolenia na pobyt, a 100 000 z nich mieszka w domach zbudowanych bez pozwoleń, których uzyskanie jest prawie niemożliwe.
Wschodnia Jerozolima obejmuje także Stare Miasto, które zajmuje mniej niż kilometr kwadratowy i jest zamieszkane przez około 37 000 ludzi, z czego 90 procent to Palestyńczycy. Od 1967 r. liczba ludności wzrosła o 120 procent, bez odpowiedniego wzrostu budownictwa mieszkaniowego. Dlatego większość mieszkańców żyje w ekstremalnych warunkach.
Izrael uzasadnia swoje prawo do rozporządzania Jerozolimą narracją biblijną, a w 2018 r. wzmocnił tę koncepcję, uchwalając w parlamencie ustawę ustanawiającą naturę państwa jako „ Żydowskim państwem narodowym”, w związku z czym uważa się za otwarte dla wszystkich Żydów w świata, ale potwierdzając aspekt etniczny i nacjonalistyczny w porównaniu z innymi już obecnymi populacjami.
Kolonialne spojrzenie na miasto nie jest nowe. Po klęsce Imperium Osmańskiego w 1917 roku rozpoczął się mandat brytyjski nad miastem, a cała uwaga skupiona była na jego znaczeniu religijnym, ignorując lokalną społeczność. Wojna arabsko-izraelska 1948 r. zatrzymała się na granicach Starego Miasta, które do 1967 r. było administrowane przez Jordanię. Monarchia jordańska przedstawiła się jako strażnik miejsc świętych, zarówno islamskich, jak i chrześcijańskich, i uniemożliwiła Izraelczykom przedostanie się do wschodniej części poza Zieloną Linię Rozejmu. Od tego czasu Izrael stopniowo rozszerzał swoją kontrolę nad współczesnym obszarem Zachodniej Jerozolimy i wraz ze zwycięstwem wojny w 1967 r. zajął całe miasto, pogłębiając marginalizację społeczności palestyńskiej, zarówno muzułmańskiej, jak i chrześcijańskiej.
Dzisiejsi turyści często nie są świadomi infiltracji izraelskich osiedli nawet w Starym Mieście. Arabski charakter tego miejsca jest nadal widoczny w rynkach, kolorach, zapachach i dźwiękach. Jednak uważny zwiedzający może zobaczyć izraelskie flagi powiewające na wyższych piętrach i dachach lub usłyszeć historie tych, którzy czuli, jak ściany ich domów trzęsą się, gdy osadnicy kopią podziemne tunele, aby połączyć osady ze sobą i ze świętymi miejscami.
Kontrola Izraela nad Wschodnią Jerozolimą zaczęła się rozszerzać, głównie z powodu najświętszych miejsc judaizmu. Jednakże Haram al-Sharif (Wzgórze Świątynne Meczetu), w tradycji żydowskiej Wzgórze Świątynne, pozostawało pod kontrolą jordańskich władz islamskich. Nie inaczej było w przypadku dzielnicy, która rozwinęła się na przestrzeni wieków przed Ścianą Płaczu. Aby ulepszyć to miejsce, 10 i 11 czerwca 1967 r., zaledwie trzy dni po okupacji Wschodniej Jerozolimy, Izraelczycy zburzyli Maghreb dzielnicę. W okolicy znajdowało się około 135 zabytkowych budynków i 650 mieszkańców, którzy zostali ewakuowani.
Stopniowo kontrola izraelska przeniosła się na południe, poza mury, do starszego centrum miejskiego Jerozolimy, założonego w 3000 roku p.n.e. w pobliżu jedynego źródła wody w mieście, sadzawki Siloe. Na przestrzeni wieków rozrosła się tu arabska dzielnica Silwan, w której żyje dziś 16 000 Palestyńczyków wraz z 400 osadnikami, którzy przybyli po 1967 roku. To jedna z najbiedniejszych i najgęściej zaludnionych dzielnic oraz jedna z najbardziej dramatycznych i wybuchowych sytuacji. Powolne i stopniowe wypędzanie pierwotnych mieszkańców uzasadnione zostało wykopaliskami archeologicznymi badającymi pochodzenie obecności Żydów, co zostało podkreślone w „Mieście Dawida”, obszarze archeologicznym powierzonym stowarzyszeniu osadników Elad w 1997 r. Od tego czasu powiększono tereny przeznaczone pod badania archeologiczne, oswobodzone dzięki nakazowi rozbiórki dla mieszkańców Palestyny.
Od lat pojawiają się doniesienia o sprzedaży nieruchomości przez Grecko-Prawosławny Patriarchat izraelskim inwestorom. Sprawa dwóch słynnych hoteli przy wjeździe do Bramy Jaffy, sprzedanych w 2005 roku stowarzyszeniu radykalnych osadników Ateret Cohanim, wywołała większe zamieszanie niż pozostałe. Lokalna społeczność grecko-prawosławna zbuntowała się do tego stopnia, że spowodowała ustąpienie patriarchy Irenaiosa, uważanego za odpowiedzialnego za sprzedaż. Jego następca, Teofil III, próbował w sądzie unieważnić sprzedaż jako oszukańczą, ale po 18 latach procesu Sąd Rejonowy w Jerozolimie wydał orzeczenie na korzyść osadników. Innym niedawnym wydarzeniem jest atak na ormiańskie posiadłości w południowo-zachodniej części Starego Miasta. Dopiero kilka dni temu okazało się, że zagraniczna firma, która uzyskała na 99 lat koncesję na ziemię od Patriarchatu Ormiańskiego, jest wspierana przez izraelskich osadników. Społeczność ormiańska zbuntowała się, a patriarcha unieważnił porozumienie.
Uwaga w tym okresie jest całkowicie skupiona na dramatycznej sytuacji w Strefie Gazy i atakach na społeczności na Zachodnim Brzegu, ale Jerozolima zawsze pozostaje w centrum konfliktu.
Artykuł Carli Benelli opublikowany w kwartalniku „Progetti Pro Terra Sancta”, nr 2. 1 kwietnia 2024 r.
Encykliki Piusa XII na temat sytuacji prawnej Jerozolimy:
In Multiplicibus Curis (24 października 1948) https://www.vatican.va/content/pius-xii/it/encyclicals/documents/hf_p-xii_enc_24101948_in-multiplicibus-curis.html
https://www.vatican.va/content/pius-xii/it/encyclicals/documents/hf_p-xii_enc_15041949_redemptoris-nostri-cruciatus.html
Tekst przetłumaczony z Języka Włoskiego na Język Polski
Z: https://www.centrostudifederici.org/i-cattolici-e-la-questione-di-gerusalemme/