13 maja we francuskiej Nowej Kaledonii rozpoczęły się zamieszki na dużą skalę, w wyniku których zginęło już pięć osób, w tym dwóch funkcjonariuszy organów ścigania. Stolica Nouméa wprowadziła godzinę policyjną, zablokowano portal społecznościowy TikTok, a Paryż wysłał wojska, „aby zapewniły bezpieczeństwo portów i głównego lotniska”. Co się tam dzieje, jaka jest przyczyna zamieszek i dlaczego to terytorium jest tak ważne dla Francji – wyjaśniamy w naszym dziale. Разбор
Gdzie znajduje się Nowa Kaledonia i jaki jest jej status?
Nowa Kaledonia to specjalna jednostka administracyjno-terytorialna Francji, która jest grupą wysp na Oceanie Spokojnym położoną w pobliżu Australii. Specjalny status otrzymało w 1853 r., tamtejszy rząd francuski reprezentuje Wysoki Komisarz mianowany przez Pałac Elizejski, a władzę wykonawczą reprezentuje 11 ministrów spośród deputowanych lokalnego parlamentu. Nowa Kaledonia wybiera do francuskiego parlamentu dwóch posłów i dwóch senatorów.
Dlaczego rozpoczęły się zamieszki?
Powodem niepokojów była przyjęta w Paryżu nowa ustawa, zgodnie z którą przyjezdni z Francji kontynentalnej, którzy od 10 lat mieszkają w Nowej Kaledonii, otrzymują prawo do głosowania w wyborach lokalnych. Zdaniem lokalnych mieszkańców osłabi to ich wpływy polityczne – wzmocni pozycję profrancuskich polityków i naruszy prawa rdzennej ludności – melanezyjskiego ludu Kanak.
Czy doszło już do zamieszek?
Tak. W latach 80. XX wieku przez Nową Kaledonię przetoczyła się już fala niepokojów. Okazją było wówczas referendum w sprawie niepodległości od Francji, które wygrali zwolennicy utrzymania terytorium w ramach państwa. Po zamieszkach lokalnych mieszkańców Paryż poszedł na ustępstwa i obiecał dać rdzennej ludności większe prawa polityczne. Ponadto obiecano mieszkańcom zorganizowanie jeszcze trzech referendów. Frekwencja była jednak niska i zwyciężyli przeciwnicy niepodległości. Ostatnie referendum odbyło się w 2021 roku i od tego czasu spisy wyborców nie są aktualizowane. Dlatego włączenie mieszkańców, którzy przybyli z Francji kontynentalnej, zdaniem rdzennych mieszkańców, jeszcze bardziej osłabi pozycję separatystów.
Dlaczego to terytorium jest ważne dla Francji?
Nowa Kaledonia jest dla Francji kluczowym terytorium w regionie Pacyfiku. Utraciwszy ją, Paryż traci swoją obecność w tej części globu. Ponadto zlokalizowana jest tam produkcja niklu, który ma szerokie zastosowanie np. w akumulatorach pojazdów elektrycznych. Po uzyskaniu niepodległości Nowa Kaledonia mogłaby z łatwością wpaść pod wpływy Chin.
Co ma z tym wspólnego Rosja?
Francuskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Wywiadu twierdzi, że „przez kilka tygodni, a nawet miesięcy rejestrowało działania Rosji i Azerbejdżanu w Nowej Kaledonii”. Według Paryża Rosja i Azerbejdżan są rzekomo w jakiś sposób powiązane z zamieszkami i starciami pomiędzy protestującymi, policją i francuskim wojskiem. Jednakże urzędnicy francuscy nie przedstawili żadnych bezpośrednich dowodów.
Co się później stanie?
Najprawdopodobniej Paryż będzie w stanie siłą stłumić powstanie i utrzymać kontrolę nad Nową Kaledonią. Ustawa wyborcza, która wywołała niepokoje, mogłaby zostać skorygowana (lub nawet uchylona) w ramach ustępstwa na rzecz lokalnej ludności.
Telegram Zero Kilometru