18. Św. Eleuteryusz, Papież i Męczennik.
Żył około 189 roku. Syn Abundyusza, urodzony w m. Nikopolis w Grecyi, był dyakonem św. Aniceta Papieża, za cesarza Marka Aureliusza jednogłośnie w 174 r. wyniesiony na Stolicę Apostolską.
Za panowania tego Cesarza, Kościół używał spokoju i św. Eleuteryusz mógł przyjmować z daleka, t. j. z m. Lyonu Francyi, na audyencyi najuczeńszego biskupa Ireneusza, któremu objaśnił tradycye Apostolskie w Kościele Rzymsko-Katolickim. Potępił zabobony Montanistów tak zwane „xerophagiae”, a występujących przeciw wierze heretyków Marcyona i Walentyna odłączył od Kościoła, nawrócił wielu do wiary św. z pogańskiej arystokracyi Rzymskiej. W swym liście, „encyklice” do Biskupów Galii, św. Eleuteryusz pisał przeciwko herezyi ówczesnej Enkratytów, co potępiali jedzenie mięsa i małżeństwo: nauczał, że wszystko przez P. Boga stworzone godzi się jeść, byle mogło służyć ludziom za pokarm. Na wzór Chrystusa, co znosił Judasza zdrajcę i chciał uważać czyny jego pracy Apostolskiej jako ważne — Papież Eleuteryusz św. nie chciał degradacyi złych księży za zbrodnie niedowiedzione, ale aby oni sami byli w tem przekonani i uznali siebie winnymi. Za tego Papieża król Angielski Lyzyus, czyli Lucyusz, przysłał poselstwo swoje do Stolicy Apostolskiej w Rzymie, prosząc o wskrzeszenie zgasłej w Anglii wiary św., głoszonej niegdyś przez Józefa z Arymatei — co z Nikodemem złożyli Ciało Chrystusa Pana do grobu. Ewaryst św. posłał tedy do Anglii Rzymskich kapłanów Fugacyusza i Damiana, którzy ochrzcili samego króla ówczesnego z całą jego familią i prawie wszystkim i jego poddanymi. Dokonawszy spraw wielkich dla dobra Kościoła, św. Eleuteryusz Papież umarł za panowania cesarza Kommoda w 189 r., stracony za wiarę i był pogrzebany na Watykanie.