CZY SZATAN JEST GŁOWĄ ZŁYCH ?
Na pozór nie.
1. Jak mówi bowiem glosa do słów: Uczynił Go Głową, „Głowę charakteryzuje to, że przelewa na członki życie i ruch”. Szatan zaś nie ma mocy przelewania zła grzechu. Płynie ono z woli grzeszącego. Więc nie można nazywać szatana Głową złych.
2. Każdy grzech czyni człowieka złym, lecz nie każdy pochodzi od szatana. Oczywiste to jest w stosunku do grzechu złych duchów, nie był on wynikiem czyjejś namowy. Podobnie nie każdy grzech człowieka pochodzi od szatana, powiedziano bowiem: „Nie zawsze nasze złe myśli są podsunięte przez diabła, lecz niekiedy wypływają z poruszeń naszej wolnej woli”. Więc szatan nie jest Głową wszystkich złych.
3. Jedna głowa rządzi jednym ciałem. Nie wydaje się zaś, by istniała jedność skupiająca całą mnogość złych, skoro „bywa, że zło przeciwstawia się złu” (Arystoteles). Jak mówi bowiem Dionizy, „źródłem zła mogą być różne braki”. Nie można więc twierdzić, że szatan jest Głową wszystkich złych.
A JEDNAK w związku z tekstem: Pamięć o nim zostanie wymazana z ziemi, glosa mówi: „O każdym nieprawym powiedziano, że powróci do swojej Głowy, czyli do szatana”.
WYKŁAD. Jak już wiemy, głowa wywiera na członki nie tylko wpływ wewnętrzny, lecz rządzi nimi także od zewnątrz, skierowując ich akty ku jakiemuś celowi. Tak więc Głową jakiejś społeczności można nazywać kogoś ze względu na oba powyższe momenty, mianowicie: wewnętrzny wpływ i rządy zewnętrzne. Chrystus, jak wiemy, Jest Głową Kościoła w tym znaczeniu. Głową można nazywać kogoś również tylko ze względu na rządy zewnętrzne. W tym znaczeniu każdy książę
lub zwierzchnik jest Głową podległej mu społeczności. Otóż w tym znaczeniu szatan nosi nazwę Głowy wszystkich złych, bo jak powiedziano, On jest królem nad wszystkimi synami pychy.
Zadanie rządzącego polega na doprowadzeniu tych, którymi rządzi, do swojego celu. Celem zaś szatana jest odwrócenie stworzeń rozumnych od Boga. Dlatego od początku próbował szatan zniechęcić człowieka do posłuszeństwa przykazaniu Bożemu. Samo zaś odwrócenie się od Boga może stanowić cel, o ile się go pożąda pod zwodniczą postacią wolności, według słów: Od wieków złamałaś jarzmo, zerwałaś więzy i rzekłaś: nie będę służyć. Ludzie, których grzech do tego doprowadza, wpadają pod rządy i panowanie szatana. Mówimy wówczas, że on jest ich Głową.
Ad 1. Chociaż szatan nie wywiera wpływu na duszę rozumną od wewnątrz, doprowadza ją jednak do zła przez namowę.
Ad 2. Władca nie zawsze posługuje się namową, kiedy chce skłonić poddanych do posłuszeństwa, wszystkim natomiast ukazuje znak swojej woli, za którym jedni idą z musu, inni dobrowolnie, tak np. czyni wódz, za którego sztandarem podążają żołnierze, me namawiani przez nikogo. Pierwszy grzech szatana, który jak powiedziano, grzeszy od początku, jest to właśnie taki znak, ukazany wszystkim, aby
za nim szli. Niektórzy ludzie naśladują go pod wpływem diabelskich poduszczeń, inni zaś z własnej woli, nie namawiani przez nikogo. Głową wszystkich złych wobec tego jest szatan, jego bowiem naśladują, według słów: Zawiść diabła wprowadziła śmierć na kulę ziemską, a naśladują go jego stronnicy.
Ad 3. Choć grzechy między sobą różni zwrot ku różnym dobrom przemijającym, wspólne jest wszystkim odwrócenie się od Boga.
TAJEMNICA WCIELENIA
SŁOWA BOŻEGO
( 3, qu. 1 – 15 )